İlaç Takip Sistemi Nedir? Detaylı Bir İnceleme
Günümüzde sağlık sektörü, özellikle ilaçların güvenliği ve doğruluğu konusunda büyük bir hassasiyet taşımaktadır. Bu bağlamda, ilaçların doğru ve güvenilir bir şekilde yönetilmesi, hem hastaların hem de sağlık sisteminin genel sağlığı açısından kritik öneme sahiptir. İşte tam da bu noktada devreye giren İlaç Takip Sistemi (İTS), ilaçların tedarik zincirindeki tüm hareketlerini takip ederek bu sürecin güvenliğini sağlamayı amaçlar. Bu yazıda, İTS’nin ne olduğunu, nasıl çalıştığını, sağladığı faydaları ve daha fazlasını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
1. İlaç Takip Sistemi (İTS) Nedir?
İlaç Takip Sistemi, beşeri tıbbi ürünlerin, yani ilaçların, üretimden tüketime kadar olan tüm aşamalarını gerçek zamanlı olarak izleyen ve kaydeden merkezi bir sistemdir. Bu sistem, her bir ilaç biriminin geçiş noktalarındaki hareketlerini takip etmekte ve bunları karekod teknolojisi kullanarak kaydetmektedir. Karekod, ilaçların üzerinde bulunan ve her ürünü tekil hale getiren bir tür barkod türüdür. İTS, ilaçların üretiminden ithalatına, ihracatına, satışına, tüketimine ve hatta zayi olmasına kadar olan süreçleri ayrıntılı bir şekilde takip eder ve bu süreçlerle ilgili bildirimler yapar.
2. İTS’nin Temel İşlevleri
İTS’nin işleyişi, birçok farklı bileşen ve fonksiyon içerir. İşte bu bileşenlerden bazıları:
- Karekod Kullanımı: İlaç kutularının üzerinde yer alan karekodlar, her ürünün tekil olarak tanımlanmasını sağlar. Karekodlar, ürünün tüm hareketlerinin ve durum bilgilerinin kaydedilmesine yardımcı olur.
- Üretim ve İthalat Bildirimi: İlaçlar üretildikten sonra veya ithal edildikten sonra bu süreçler sisteme kaydedilir. Bu, ilaçların tedarik zincirine ne zaman dahil olduğunu belirlemek için önemlidir.
- Satış Bildirimi: İlaçların eczanelere veya diğer sağlık kuruluşlarına satılması sırasında yapılan bildirimler, ürünlerin doğruluğunu ve geçerliliğini kontrol etmeye yardımcı olur.
- Eczane Satış Bildirimi: Eczaneler, ilaçları hastalara vermeden önce bu işlemi sisteme bildirir. Bu bildirim, ürünün doğruluğunu ve hastanın ilaca erişimini sağlamak açısından kritiktir.
- Doğrulama ve İade Bildirimleri: Ürünlerin doğruluğunu ve geçerliliğini kontrol etmek ve gerekirse iadeleri işlemek için yapılan bildirimlerdir.
3. İTS’nin Amaçları
İTS’nin temel amacı, ilaçların güvenliğini sağlamak ve ilaç sahteciliği ile kaçakçılığını önlemektir. Ayrıca, sistem şu hedeflere de sahiptir:
- Hasta Güvenliği: Hasta güvenliğini artırmak için ilaçların her aşamasında kontrol sağlanır. Bu, sahte ve kaçak ilaçların tedarik zincirine dahil olmasını engeller.
- Sahtecilik ve Kaçakçılıkla Mücadele: Sahte ilaçlar ve kaçak ilaçların tespit edilmesi ve piyasadan çekilmesi, halk sağlığını korumak için kritik bir adımdır.
- Veri Sağlama: İTS, ilaç piyasası hakkında önemli veriler sağlar ve bu veriler sağlık politikalarının oluşturulmasına katkıda bulunur.
4. Çalışma Prensipleri
İTS, karekod teknolojisi kullanarak ilaçların tedarik zincirindeki tüm hareketlerini takip eder. İşleyişi şu şekilde özetlenebilir:
- Karekod Teknolojisi: Her ilacın üzerinde bulunan karekod, ürünün tüm hareketlerinin kaydedilmesini sağlar. Bu kod, ürünün hangi aşamalardan geçtiğini gösterir.
- Bildirimler: İTS, çeşitli paydaşlardan gelen bildirimlerle çalışır. Bu bildirimler, ilaçların üretim, satış, iade gibi durumlarını güncel olarak takip eder.
- Doğrulama ve İzleme: İTS, ilaçların geçerli olup olmadığını doğrular ve bu bilgiyi güncel olarak saklar. Ayrıca, ilaçların geçtikleri tüm noktaları izler.
5. İTS’nin Kazanımları
İTS, sağlık sistemine birçok fayda sağlar. İşte bunlardan bazıları:
- Sahte İlaçların Önlenmesi: Sahte ilaçların piyasada bulunmasını engelleyerek halk sağlığını korur.
- Kaçakçılıkla Mücadele: Kaçak ilaçların satışını önler ve bu konuda gerekli önlemleri alır.
- Geri Çekme ve Blokaj: Gerektiğinde ilaçların geri çekilmesi veya blokajı yapılabilir, bu da ilaç güvenliğini artırır.
- Hasta Güvenliği: Hastaların güvenli ve orijinal ilaçlara erişimini garanti eder.
6. Temel Kavramlar
İTS’nin işleyişini anlamak için bazı temel kavramları bilmek faydalı olabilir:
- GTIN (Küresel Ticari Ürün Numarası): Her ürünün tanımlanmasını sağlayan numaradır. GTIN, barkodlarda yer alır ve ürünlerin özgün olarak tanımlanmasına yardımcı olur.
- Sıra Numarası (SN): Ürünün her bir birimini tanımlayan numaradır. Her ürün bir sıra numarası ile benzersiz olarak tanımlanır.
- Son Kullanma Tarihi: Ürünün güvenli olarak kullanılabileceği son tarihi belirtir.
- Parti Numarası: Üretimdeki bir partiyi diğer partilerden ayırt eden numaradır.
7. Uluslararası ve Yerel Uygulamalar
İTS’nin uluslararası düzeydeki etkisi de büyüktür. Birçok ülke, Türkiye’nin başarılı İTS modelini kendi sağlık sistemlerine entegre etmeye çalışmaktadır. T.C. Sağlık Bakanlığı’nın geliştirdiği bu sistem, uluslararası alanda dikkatle izlenmekte ve çeşitli ülkeler tarafından örnek alınmaktadır.
8. Gelecek Perspektifi
İlaç Takip Sistemi, sürekli olarak gelişen bir teknolojidir. Gelecekte, daha da etkin hale gelmesi için teknolojik yenilikler ve güncellemeler yapılması muhtemeldir. Yapay zeka ve blockchain gibi yeni teknolojilerin entegre edilmesi, İTS’nin daha da güçlenmesini ve daha güvenilir hale gelmesini sağlayabilir.
